شهر تاریخی حریره
گستره پستی و بلندیها و خرابههای شهر قدیمی حریره حدود ۱۲۰ هكتار وسعت دارد و روزگاری شهری بزرگ و آباد در منطقه بوده است. دوران طلایی شهر حریره کیش از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجری قمری بودهاست. آن چه امروز از این شهر بر جای مانده حجمی از معماری شهری است. اما كمتر و به ندرت تاقها و پوششها و سقفهای سالمی بر جای مانده است جز در پارهای موارد كه پوششهای تاقی شكل سنگی از گزند تخریب در امان ماندهاند. بندر شهر تاریخی حریره، یك شهر یك پارچه و متمركز با معماری برونگرا بوده و از معماری دفاعی و درونگرای دیگر شهرهای تاریخی ایران در آن نشانی نیست .انتخاب این بخش از جزیره برای ایجاد شهر حریره طبیعیترین و معقولترین انتخاب بوده چرا كه ساحل صخرهای مرتفع آن از سطح دریا تقریبا ده متر بلندتر است و وجود سه خلیج و دماغه كه نقش بندرگاه طبیعی را دارد و همچنین دریای نسبتاً آرامتری از دیگر كرانهها و سواحل جزیره خود عامل شكلگیری شهر در ساحل شمالی شده است. تاكنون عملیات اكتشافی باستانشناسی بقایای شهر تاریخی حریره در سه مجموعه مجزا انجام شده است.
خانه اعیانی: خانه اعیانی یادآور خانههای چندخانوار قدیمی در داخل فلات ایران و در شهرهایی چون یزد، اصفهان و كاشان است و یكی از نمونههای قدیمی مسكن جمعی در حاشیه خلیج فارس محسوب میشود. علاوه بر وسعت خانه و همچنین فضاهای مختلف و متنوع آن، كاشیهای ستارهای شكلی كه در این خانه به دست آمده است، همانند كاشیهایی است كه زینت بخش بناهای مهم ایلخانی ایران همچون تخت سلیمان و سلطانیه است. پیدایی این مقدار كاشی كه یقیناً عنصر وارداتی به جزیره است نشان میدهد كه این عمارت به یكی از ثروتمندان كیش تعلق داشته است.
بخش كارگاهی و صنعتی: این مجموعه درست در كنار دریا ساخته شده و دارای معماری و فضاهای ناشناختهای است. مجموعه كانالهای افقی و زیرزمینی و چاههای متعدد در گوشه و كنار، مجموعهی بسیار جالب و نادری را تشكیل میدهد كه هنوز عملكرد آنها روشن نیست، اما به نظر میرسد كه ارتباط مستقیم، با فعالیتهای صیادی (صید ماهی، مروارید و مرجان) داشته و برای دسترسی آسانتر به دریا احداث گردیده است. شاید هم بتوان فرض كرد كه این راهروها و كانالها راههای مخفی بوده است كه در مواقع هجوم و حمله اهالی شهری میتوانستهاند به طور اضطراری از آنها استفاده كنند.
مجموعه حمام: این مجموعه شامل حمامی است با صحنهای متعدد و حصار آن به مساحت تقریبی ۵۰۰ مترمربع. سربینه و گرمخانه و تون حمام در جنوب بخش ذكر شده قرار گرفته و توسط راهرو سرپوشیدهای از آن جدا شده است. دو خزینه كوچك و بزرگ در جنوب گرمخانه آخرین بخش ساختمان را تشكیل دادهاند. باستان شناسان معتقدند این حمام كه شاید در نوع خود از قدیمیترین حمامهای ایرانی باشد كه طی كاوشهای باستانشناسی كشف و شناخته شده است، و دو دوره متمایز و مجزا از هم دارد (دوره ایلخانی – دوره تیموری) با توجه به ظرفیت محدود حمام و با در نظر گرفتن دیوار بیرونی سراسری كه تا مجموعه عمارت اعیانی كه در جنوب شرقی حمام و به فراز تپهای بلند قرار گرفته امتداد یافته است. به نظر میرسد كه این بنا حمامی خصوصی بوده و به صاحب مجموعه اعیانی تعلق داشته است.